Osobowość to filtr, przez który patrzymy na siebie, innych ludzi i świat. Jest jak unikalne dla danej osoby okulary. Jej diagnoza to ocena, w jakim stopniu dany człowiek funkcjonuje adekwatnie w różnych sytuacjach, np. czy nie odczuwa nadmiernego lęku lub czy nie jest zbyt agresywny w kontaktach z ludźmi. Ważne jest także to, czy potrafi dostosować się do stresujących sytuacji oraz czy nie zniekształca obrazu zewnętrznej rzeczywistości w takim stopniu, który utrudnia działanie jego lub innych. Intuicyjnie wyczuwamy cechy ludzi, którzy nas otaczają. O jednych mówimy „sympatyczny”, „łatwo nawiązujący kontakt”, a o innych „lękowy”, „nieufny” lub „nieznośny”. Ludzkie zachowania psychologia klasyfikuje jako cechy, czyli w miarę stałe w czasie tendencje do określonych zachowań czy przeżywania mniej lub bardziej utrudniających życie stanów emocjonalnych (np. lęku czy depresji).

Zadaniem psychologa klinicznego jest rozpoznanie i nazwanie głównych „rysów charakteru” danej osoby i określenie, na ile mogą wpływać pozytywnie lub negatywnie na jej działania czy relacje . Służą temu rozmaite metody, tzw. testy psychologiczne, które poprzez pytania wprost lub zachęcanie do snucia fantazji na dany temat, pomagają poznać świadomy i mniej świadomy poziom funkcjonowania człowieka. Wynikiem diagnozy jest opinia, czyli pisemne przedstawienie wniosków z diagnozy.

Oceny sprawności funkcjonowania mózgu danej osoby psycholog dokonuje poprzez zachęcanie osoby badanej do wykonywania jakiegoś działania, np. wymieniania słów na daną literę czy łączenie punktów w określonej kolejności. Działania te są określane diagnozą neuropsychologiczną i ma ona na celu sprawdzenie, na ile mózg danej osoby jest zdolny do poznawania zewnętrznej rzeczywistości za pomocą wzroku, słuchu czy dotyku, jak również przetwarzania i wykorzystywania tych danych do zamierzonych celów.

Psycholog ocenia sprawność funkcji poznawczych za pomocą różnych metod, tzn. standaryzowanych testów (np. Testu Inteligencji Wechslera) czy tzw. prób (np. prosi klienta o nauczenie się określonego układu ruchów lub rozpoznanie przedmiotu tylko za pomocą dotyku). Wnioski opisuje w opinii, która mówi o tym, co działa poprawnie, a co uległo zaburzeniu (diagnoza funkcjonalna). Może także określić, jaka część mózgu uległa uszkodzeniu (diagnoza lokalizacyjna).

Diagnostyka psychologiczna służy m.in. różnym instytucjom, takim jak ZUS, Zespól ds. Orzekania o Niepełnosprawności czy Sąd. Jej celem jest odpowiedź na pytanie instytucji o to, jakie zaburzenia prezentuje dana osoba, jaki jest ich poziom, na ile upośledzają jej normalne funkcjonowanie oraz jakie są możliwości ich wyleczenia.

Wykonuję diagnozę tych aspektów funkcjonowania danej osoby, które są istotne dla danej instytucji, np. osobowości czy sprawności funkcji poznawczych. Wyniki takiego badania opisuję w formie opinii. Możliwy jest także opis konsultacji, czyli jednego lub dwóch spotkań.